Nhân Loại Phát Triển – Bệnh Dịch Cũng Phát Triển Theo

16 Tháng Bảy 20182:10 SA(Xem: 4111)
Nhân Loại Phát Triển – Bệnh Dịch Cũng Phát Triển Theo
Nhân Loại Phát Triển – Bệnh Dịch Cũng Phát Triển Theo

Có thể thấy, dường như chúng ta đang nghe ngày một nhiều về các căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên khắp thế giới: từ các đợt bùng phát gần đây như Ebola, Zika, Nipah, các chủng cúm H5N1, H1N1, H7N9 cho đến những virus như sốt xuất huyết hay thậm chí HIV...

 

Một phần lí do vì sự phát triển của mạng xã hội và Internet cho phép mỗi người tiếp xúc với nhiều thông tin hơn. Ngoài ra, những tiến bộ khoa học đã góp phần giúp phát hiện thêm nhiều bệnh truyền nhiễm trước đây vẫn bị bỏ quên. Không chỉ vậy, lối sống của loài người thực sự cũng đang làm xuất hiện những bệnh dịch mới.

 

Virus mới được phát hiện liên tục

 

Dường như lúc nào trên Trái Đất cũng có những dịch bệnh truyền nhiễm. Virus ở khắp mọi nơi trong thời đại của chúng ta. Từ đầu năm 2018, Nigeria đã phải chứng kiến một đợt bùng phát dịch sốt xuất huyết bất thường do siêu virus Lassa gây ra. Tính tới tháng 07/2018, dịch bệnh đã lây nhiễm hơn 400 người và giết chết 1/4 trong số đó.

 

Hồi tháng 05/2018, một đợt bùng phát virus Nipah hiếm gặp cũng xảy ra ở vùng Kerala phía nam Ấn Độ. Loại virus có nguồn gốc từ loài dơi ăn quả đã giết chết 17 người trong vòng 1 tháng.

 

Cuối năm 2017, một đợt bùng phát bệnh sốt vàng da do virus ở Brazil đã lan dần đến khu vực đông dân của São Paulo và Rio de Janeiro, lây nhiễm 723 người. Khoảng 1/3 trong số các bệnh nhân đã tử vong.

 

Có vẻ như chúng ta đã chẳng còn bất ngờ về những tin tức tương tự. Kể tử sau đợt bùng phát đại dịch Ebola chưa từng thấy ở Tây Phi năm 2014, cướp đi mạng sống của hơn 11,000 người, mọi dịch bệnh theo sau chỉ là những tin tức quen thuộc. Ngay cả sau năm 2014, đợt bùng phát virus Zika vào năm 2015 tại Brazil đã khiến khoảng 3,500 trẻ sơ sinh ra đời với dị tật đầu nhỏ.

 

Thế giới mới bắt đầu biết về những dịch bệnh do virus gây ra từ đầu thế kỷ 20. Dịch bệnh do virus trên người đầu tiên được báo cáo bởi quân đội Mỹ là dịch sốt vàng. Từ đó đến nay, ước tính cho thấy mỗi năm trung bình chúng ta phát hiện từ 3 - 4 loài virus gây bệnh trên người mới. Ngoài ra, vẫn còn khoảng 250 loài virus vẫn chưa được khám phá.

 

Phát hiện được một loại virus mới hiện nay rất phức tạp và đòi hỏi nhiều bước. Thông thường, các nhà khoa học phải mô tả được mã di truyền hoàn chỉnh của virus nhờ phân tích DNA chuyên sâu trong phòng thí nghiệm. Sau đó là những tính toán sử dụng đến cơ sở dữ liệu tham chiếu khổng lồ để biết chắc đó là một loài virus thực sự mới.

 

Tiếp theo, công việc được chuyển cho những nhà nghiên cứu dịch tễ học và các phòng thí nghiệm y sinh, để xác định virus nào có thể gây bệnh nguy hiểm cho con người. Sẽ phải mất một thời gian nữa để khẳng định chắc chắn một loại virus chính là nguyên nhân gây ra một căn bệnh cụ thể nào đó, đôi khi là hàng chục năm. Chẳng hạn như parechovirus trên người, một loại virus có thể gây bệnh nghiêm trọng cho trẻ nhỏ được phát hiện vào những năm 1950. Nhưng phải đến năm 2004, chúng mới được xác nhận là nguyên nhân gây bệnh.

 Nhân Loại Phát Triển – Bệnh Dịch Cũng Phát Triển Theo

Khi con người phát triển, virus cũng phát triển

 

Thực tế, virus chỉ sống được bên trong tế bào của một sinh vật sống khác. Chúng ở trong đó, tự sao chép và lây lan hiệu quả nhất khi có sự tiếp xúc giữa hai cá thể. Liên Hợp Quốc cho biết, dân số trên toàn thế giới đang gia tăng ở mức hơn 1% mỗi năm. Từ góc nhìn của virus, các vườn ươm tiềm năng cho chúng ký sinh đang gia tăng. Dân số thế giới cũng đi vào xu hướng đô thị hóa, có nghĩa là con người ngày càng sống gần nhau hơn. Nên virus sẽ có thêm cơ hội lây lan mạnh mẽ. Ngoài ra, sự phát triển trong giao thông quốc tế, đặc biệt là hàng không, cũng cho phép virus di chuyển giữa những quần thể xa xôi, điều trước đây với chúng là không thể.

 

Nhiều bệnh nhiễm virus nguy hiểm trên người thực chất có nguồn gốc lây lan từ động vật. Dơi là một thủ phạm phổ biến, giả thuyết cho rằng hệ thống miễn dịch bậc thấp cho phép chúng mang một số lượng virus tương đối lớn mà không phát triển bệnh. Ebola, SARS và Nipah đều là những virus lây nhiễm từ dơi sang người. Khi nhân loại phát triển và mở mang nhiều hơn, con người càng có cơ hội nhiễm virus từ thế giới hoang dã. Ngoài ra, động vật chăn nuôi cũng là một bể chứa virus khổng lồ có khả năng lây nhiễm sang người. Việc dân số gia tăng cũng thúc đẩy ngành chăn nuôi phát triển, đi cùng với những dịch bệnh từ gia súc, gia cầm...

 

Hồi năm 2013, dịch cúm H7N9 đã lây nhiễm hơn 1,500 người ở Trung Quốc, dẫn đến cái chết của 1/3 số đó. Đây là lần đầu tiên chủng cúm H7N9 lây được sang người. Trước đó, con người cũng phải đối mặt với nhiều chủng cúm khác như H1N1, H5N1… lây nhiễm từ lợn, gia súc và gia cầm sang người.

 

Dù vậy, khi nói đến động vật lây truyền virus, muỗi là loài khủng khiếp nhất. Một vết cắn của loài muỗi vằn Aedes có thể tiềm ẩn trong đó virus sốt xuất huyết, Zika và chikungunya. Dịch sốt xuất huyết xảy ra nhiều nơi trên thế giới và theo mùa hàng năm. Nghiên cứu cho thấy sự phát triển của muỗi gắn liền với hoạt động của con người, chẳng hạn như chặt phá rừng, tái sinh thảm thực vật chậm, vấn đề rác thải, vệ sinh môi trường và sử dụng thuốc trừ sâu…

 

Chúng ta trong cuộc chiến với virus

 

Đặc điểm sinh học cơ bản của virus góp phần vào khả năng gây bệnh của chúng. Hầu hết các virus lây nhiễm trên người có khả năng sao chép gần như ngay lập tức với số lượng lớn. Kết quả là, đột biến phát sinh ở một tỉ lệ rất cao trong mã di truyền của chúng. Điều này cho phép virus nhanh chóng thích nghi với môi trường bất lợi, chẳng hạn như hệ thống miễn dịch của con người hoặc các loại thuốc sử dụng để điều trị. Nó cũng là nguyên nhân cho phép virus chuyển từ vật chủ là động vật sang con người.

 

Một số virus gây ra bệnh truyền nhiễm mãn tính, kéo dài khả năng sống cũng như lây truyền của chúng. Chẳng hạn như sau thời gian bệnh cấp tính, virus Ebola vẫn ẩn náu nhiều tháng bên trong những bộ phận cơ thể ít có phản ứng viêm như cơ quan sinh dục, não bộ hoặc mắt. Hoặc như virus HIV, nó có thể gây ra một căn bệnh cấp tính, nhưng thường có một sự chậm trễ kéo dài từ thời điểm nhiễm virus cho đến lúc căn bệnh khởi phát. Do đó, nhiều bệnh nhân HIV không biết mình nhiễm bệnh trong nhiều năm, cho đến khi tình cờ xét nghiệm máu.

 

Thực tế, con người chưa có một loại thuốc cụ thể nào để chống lại hầu hết các virus nguy hiểm. Điều này một phần là do virus thường phát triển nhanh và phân hóa thành nhiều chủng loài. Không có một loại thuốc nào nhắm mục tiêu để diệt được một phổ rộng virus như cách mà thuốc kháng sinh diệt vi khuẩn. Ngoài ra, virus thường ký sinh và sử dụng tài nguyên của tế bào người nhiễm bệnh. Việc tiêu diệt nó thường ảnh hưởng đến chính tế bào con người, nên thuốc chống virus có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ.

 

Dù việc đối mặt với những virus nguy hiểm còn gặp nhiều thách thức, hoạt động nghiên cứu của nhân loại tiếp tục mang lại nhiều giải pháp sáng tạo hơn. Những loại thuốc và vắc xin chống virus vẫn liên tục được ra đời và thử nghiệm. Gần đây nhất, một vắc xin chống được nhiều chủng HIV đã tiến đến thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2b.

 

Một số chương trình sáng tạo như World Mosquito, sử dụng vi khuẩn tự nhiên và an toàn để ngăn chặn sự phát triển của virus trong muỗi. Các nhà khoa học cố tình lây nhiễm một loại vi khuẩn gọi là Wolbachia vào muỗi để phá vỡ chu kỳ truyền nhiễm của chúng. Cuối cùng, dù virus có “khôn ngoan” đến mức nào, chúng vẫn chỉ là một dạng “nửa sinh vật” bậc thấp. Kiến thức và sự khéo léo của con người vẫn có thể chiến thắng chúng.

510Vote
40Vote
30Vote
20Vote
10Vote
510
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
Tạo bài viết
22 Tháng Hai 2021
Hôm thứ Hai (22/02/2021), Ủy ban An toàn Hà Lan (Dutch Safety Board - DSB) thông báo đang điều tra vụ máy bay chở hàng Boeing 747-400 gặp sự cố, khiến hàng chục mảnh vỡ động cơ rơi xuống làng Meerssen ở miền nam Hà Lan.
21 Tháng Hai 2021
Giới chức Mỹ yêu cầu kiểm tra và có thể loại bỏ một số chiếc Boeing 777 sau khi máy bay của United Airlines cháy động cơ trên không.
21 Tháng Hai 2021
40 người vô gia cư ở St. Petersburg được tiêm vaccine Covid-19 hôm Chủ nhật (21/02/2021), nhờ một sáng kiến từ thiện nhận được sự ủng hộ của các quan chức địa phương.
17 Tháng Hai 2021
Cơn khát vaccine của một số nước Châu Âu làm tăng ảnh hưởng của Trung Quốc, vốn đang nỗ lực thể hiện mình là một đồng minh chống Covid-19 đáng tin cậy.
17 Tháng Hai 2021
Các quan chức Lầu Năm Góc cho biết khoảng 1/3 quân đội Mỹ từ chối tiêm vaccine Covid-19, bất chấp mức độ lây nhiễm đáng lo ngại.
16 Tháng Hai 2021
Bà Ngozi Okonjo-Iweala, cựu bộ trưởng tài chính Nigeria, trở thành người Châu Phi đầu tiên và cũng là phụ nữ đầu tiên giữ cương vị tổng giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).